انقلاب خميني ، حماسه حسيني

٭ عبدالوهاب فراتی مقدمه: تعیین مبدأ تاریخ انقلاب اسلامی و نیز تبیین علل و عوامل پیدایش آن، بسته به منظری دارد که پژوهشگر در تحلیل رخدادهای پیش از انقلاب، برمی‌گزیند. در یک منظر، امام خمینی رهبر نهضت اسلامی به عنوان رکنی از ارکان نهضت قلمداد می‌گردد و پژوهشگر با غیریّت سازی از جایگاهی درباره این پدیده سخن می‌گوید تا قادر به فهم کلیت و اجزاء آن در عداد رخدادهای قبل و بعد از آن باشد، از منظری دیگر، پژوهشگر می‌کوشد تا تاریخ و علل و عوامل چنین رخدادی را نه از منظر خود بلکه از منظر رهبر انقلاب که عمل‌‌ِ «انقلاب» مخلوق و محصول درایت و مدیریت اوست، ردیابی نماید. بنابر منظر اخیر، قیام پانزده خرداد 1342 نقطه آغاز انقلاب است که امام خمینی نیز در نامه‌ای به سیدحمید روحانی مؤلف «تحلیلی بر نهضت امام خمینی» بدان صراحت کرده است. در حالیکه بنابر منظر نخست، قیام مذکور نه نقطه آغاز بلکه نقطه عطف انقلاب اسلامی به حساب می‌آید و احتمالاً جغرافیای زمانی انقلاب در محدودة مبدأ آن به حوادثی همچون، کودتای 28 مرداد 1332، شهریور 1320، کودتای اسفند 1299، نهضت مشروطیت 1285 و حتی هنگامی که مدرنیته در اواسط دوره قاجاریه به ایران آمده است باز می‌گردد. طبیعتاً عقب و جلو رفتن مبدأ انقلاب اسلامی در تبیین علل و عوامل وقوع این انقلاب تأثیر زیادی خواهد گذاشت و تحلیل‌گر را با فرضیه‌های متنوعی روبرو خواهد ساخت. این نوشتار می‌کوشد تا با بازخوانی مجدد قیام پانزده خرداد چهل و دو از منظر دوم به تحلیل این حادثه و تاثیرات آن بر نهضت اسلامی دست یابد. الف – روند حوادث قیام پانزده خرداد 1342 ریشه در حوا

ادامه مطلب

(1) نظر

دسته ها : انقلاب اسلامی ایران - روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب - خبرهای تاریخی

چهارشنبه بیست و سوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: نوزدهم بهمن 1357

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: نوزدهم بهمن 1357پژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: ساعت ده امروز هزاران تن از نظامیان ، همافران و افسران نیروی هوایی برای نخستین بار به طور جمعی و با اونیفورم نظامی در اقامتگاه امام خمینی رژه رفتند . همافران که در حال رژه اشک می‌ریختند به حضور امام خمینی رسیدند . آنان بعد از احترامات نظامی و مراسم خاص شعار می‌دادند: « نظامیان ملی به فرمان خمینی ، از طاغوت کستیم به ملت پیوستیم » 19بهمن 1357 10 ربیع‌الاول 1399امام خمینی با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله محمد صدوقی از پیامهای تبریک مردم استان یزد به مناسبت ورود ایشان به ایران تشکر نمودند و از مردم آن سامان خواستند که « همبستگی خود را کماکان با سایر طبقات ملت حفظ نموده و از تفرقه و اختلاف پرهیز نمایند » صحیفه جلد ششم ص 96 ***امروز میلیون‌ها تن در سراسر کشور با راه‌پیمایی گسترده خود از نخست‌وزیری بازرگان و مورد تأیید امام اعلام پشتیبانی کردند و با شعارهای گوناگونی وفاداری خود را نسبت به امام خمینی ابراز داشتند . در ساعت 8 صبح جمعی از بازرگان و اهالی بازار تهران در مدرسه علوی به حضور امام خمینی رسیدند . در ابتدای این دیدار نماینده بازاریان ضمن تبریک بازگشت امام خمینی به ایران ، حمایت بازاریان را از دولت منتخب اعلام داشت . آن گاه امام خمینی طی سخنانی نقش بازاریان را در گسترش مبارزات مردم ایران علیه رژیم و پیشبرد نهضت اسلامی ستودند و فرمودند « اگر بازارهای ایران نبود معلوم نبود که ما بتوانیم به مقصد برسیم ، این پشتیبانی بازارهای ایران و پشتیبانی سایر اصنافی که ما داریم ... اسباب این شد . که الحمدالله به این پیشرفت عظیم رسیده است

ادامه مطلب

(1) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: هجدهم بهمن 1357

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: هجدهم بهمن 1357پژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: از آنجا که تلویزیون در اشغال نظامیان بود ، گروهی از کارکنان اعتصابی تلویزیون ترتیبی دادند که رویدادهای انقلاب از کانال خاصی تحت عنوان « کانال ده » ، یا « کانال انقلاب » پخش شود مسئولیت نصب و راه‌اندازی کانال تلویزیونی انقلاب را در دهه فجر « 12 تا 22 بهمن » آقای شکرالله حیدری به عهده داشته است . 18 بهمن 1357 9 ربیع‌الاول 1399حضرت امام خمینی در نامه‌ای خطاب به حجت‌الاسلام محمودی از پیام‌های تبریک روحانیون و مردم ورامین و دعوت از معظم‌له برای تشریف فرمایی به آن سامان تشکر کردند . صحیفه ج 6 ، ص 90 ***محمود هاشمی معاون فرماندار قم استعفای خود را به امام خمینی تقدیم کرد. از سوی امام به مهندس بازرگان توصیه شد او را در مقام خود ابقا کند . اطلاعات 18/11/1357 ص 2 ***حجت‌الاسلام دکتر محمد مفتح در مورد این که چرا امام خمینی هنگام بازگشت به ایران در پاسخ به این سؤال خبرنگار که از ورود به ایران چه احساسی دارید ؟ ایشان فرمودند " احساسی ندارم " چنین گفت : "برای امام خمینی که سال‌ها عمرشان را صرف مبارزات ملی کرده‌اند چه احساسی می‌تواند گویاتر از این باشد که جان در کف و با قبول تمام مخاطرات تصمیم گرفتند که به ایران برگردند تا در کنار مردم مسلمان ایران باشند ، بعلاوه برغم توصیه‌های اطرافیان که عزیمت ایشان را به بهشت‌زهرا به دلیل ازدحام و مخاطرات احتمالی منع می‌کردند ایشان با قبول همه این مخاطرات به بهشت‌زهرا رفتند تا خاطره شهدا را زنده کنند و با وجود ضعف شدید ناشی از ازدحام باز هم ت

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: هفدهم بهمن 1357

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: هفدهم بهمن 1357پژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: "...مملکتی که الان دست شما افتاده است. مملکتی است که «اجنبی زده» باید گفت «جنگزده» ، «زلزله زده» .. همه باید دست به هم بدهید که جامعه ملی انسانی ایران ان‌شاءالله از زیر بار این اختناق و این گرفتاری‌ها بیرون بیاید ... و از این انهدامی که دارد پیدا می‌کند نجات بدهند» از لحظه ورود امام خمینی به ایران،‌ آیات عظام قم، مشهد و نجف و سراسر کشور و علمای اعلام و حجج اسلام و سایر طبقات مردم، طی تلگراف‌ها و نامه ورود معظم له را تبریک گفته و پیروزی نهایی انقلاب اسلامی را از خداوند متعال خواستار شدند، امام خمینی پاسخ آقایان مراجع تقلید و آیات عظم را جداگانه دادند، ولی نظر به این که تلگراف‌ها و تبریکات سایر طبقات زیادتر از حدی بود که بتوان به همه آنها پاسخ داد. لذا معظم له طی پیامی که از مدرسه علوی منتشر کردند از کلیه کسانی که بازگشت ایشان به ایران را «به وسیله تلگراف، نامه و مطبوعات تبریک گفته یا شکرگزاری و اظهار محبت، وفاداری، قدردانی و همبستگی کرده‌اند» تشکر کرده «و پیروزی همه را در غلبه بر دشمنان اسلام و مسلمین و برقرار ساختن جمهوری اسلامی از خداوند متعال» خواستار شدند. اطلاعات 17/11/1357 ، ص 2 کیهان 17/11/1357 ، ص 1 صحیفه امام ، ج 6، ص 71***************************حضرت امام خمینی در نامه‌ای به آیت‌الله سید جلال‌الدین طاهری اصفهانی وصول تلگراف و نامه ایشان را اعلام داشتند. صحیفه ج 6، ص 72***************************امام خمینی از نامه تبریک حجت الاسلام سید سجاد حججی میانه&zwn

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: شانزدهم بهمن

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: شانزدهم بهمنپژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: علمای خوزستان و جمعی از مردم در مدرسه علوی با امام خمینی ملاقات و گفتگو نمودند، امام خمینی طی سخنانی وحدت کلمه را رمز پیروزی ملت ایران دانستند و فرمودند: «ما تکلیفمان الان این است که دنباله این نهضت را بگیریم و همه با هم در صف واحد بدون اینکه اصلا امتیازی در کار باشد الا فی مقام الهدایة. و این راه را طی بکنیم و به آخر برسانیم». امام خمینی در یک کنفرانس مطبوعاتی مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت حکومت اسلامی ایران معرفی نمودند.این کنفرانس ساعت هفده و هفده دقیقه امروز در سالن دبیرستان علوی تهران برگزار شد، در این کنفرانس مطبوعاتی بیش از 400 نفر خبرنگار و عکاس ایرانی و خارجی شرکت داشتند.ابتدا امام خمینی طی سخنانی ضمن تشریح اوضاع آشفته ایران و تأکید بر غیرقانونی بودن رژیم پهلوی، مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت معرفی نمودند و اعلام نمودند که «اطاعت از حکومت وی واجب است و مخالفت با این حکومت مخالفت با شرع است، قیام بر علیه شرع است» قیام بر علیه حکومت شرع جزایش در قانون ما هست، در فقه ما هست، جزای آن بسیار زیاد است».پس از سخنان امام خمینی و معرفی نخست وزیر دولت موقت خبرنگار پرسش‌های خود را مطرح کردند. امام به این پرسش‌ها به اختصار پاسخ دادند. حضرت امام در پاسخ به این سؤال که [حضرت آیت‌الله فرمودید کسانی که این دولت را نپذیرند مجازات خواهد شد، اگر ارتش نپذیرفت چه پیش‌بینی می‌کنید و چه خواهید کرد؟] فرمودند: «ارتش چنان عملی را نخواهد کرد و اگر بکند اولا از طرف خدا مجازات خواهد شد و ثانیا در موقع

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: پانزدهم بهمن 1357

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: پانزدهم بهمن 1357پژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: بعد از فرار شاه در پیامی به ملت ایران فرمودند که «دولت موقت برای تهیه مقدمات انتخاب مجلس مؤسسان به زودی معرفی می‌شود و به کار مشغول خواهد شد. وزارت‌خانه‌ها موظفند که آنان را پذیرفته و با آن همکاری صمیمانه کنند، این جانب به صلاح وزرای غیرقانونی می‌دانم که برکناری خود را اعلام کنند و خود را در مسیر ملت قرار دهند». 15 بهمن 1357 6 ربیع‌الاول 1399حضرت امام خمینی به پیام تبریک آیت‌الله کاظم شریعتمداری که به مناسبت بازگشت ایشان به ایران مخابره شده بود پاسخ گفتند.صحیفه جلد ششم ص 53 اطلاعات 17/11/1357 ص 7*** صدها نفر از همافران و پرسنل نیروی هوایی و زمینی در مدرسه علوی با امام خمینی دیدار کردند. در این دیدار نظامیان با شعار « ما همه سرباز توییم خمینی – گوش به فرمان توییم خمینی» وفاداری خویش را نسبت به امام امت ابراز داشتند. کیهان 16/11/1357 ص 2*** امام خمینی در 26 دی ماه در آستانه خروج شاه اعلام کردند که «ما دولت را به همین زودی معرفی خواهیم‌کرد»(1) بعد از فرار شاه در پیامی به ملت ایران فرمودند که «دولت موقت برای تهیه مقدمات انتخاب مجلس مؤسسان به زودی معرفی می‌شود و به کار مشغول خواهد شد. وزارت‌خانه‌ها موظفند که آنان را پذیرفته و با آن همکاری صمیمانه کنند، این جانب به صلاح وزرای غیرقانونی می‌دانم که برکناری خود را اعلام کنند و خود را در مسیر ملت قرار دهند».ایشان در روز 12 بهمن در بهشت زهرا به ملت نوید دادند که «من دولت تعیین می‌کنم، من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی:چهاردهم بهمن

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: چهاردهم بهمنپژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: حضرت امام در دیداری که با روحانیون داشتند ضمن تأکید بر ائتلاف علما و روحانیون با سایر اقشار و طبقات جهت غلبه برابر قدرت‌ها فرمودند: «چون وحدت کلمه در کار بود با مشت‌تان تانک‌ها را خرد کردید، خون بر شمشیر غلبه کرد». امام خمینی در یک مصاحبه مطبوعاتی شرکت کردند که با ازدحام بی‌سابقه خبرنگاران داخلی و خارجی انجام گرفت، در این مصاحبه مطبوعاتی آقایان صادق قطب‌زاده و ابراهیم یزدی سوالات خبرنگاران را به زبان‌های فرانسه و انگلیسی ترجمه می‌کردند. امام خمینی نقطه نظرات خود را راجع به اعضا شورای انقلاب، قانون اساسی ملاقات با بختیار اقلیت‌های مذهبی ارتش و مسئله جهاد بیان داشتند امام خمینی در مورد دولت بختیار فرمودند: «دولت بختیار فاسد و غیرقانونی است و باید کنار برود.... قانون اساسی که تدوین شده به آراء عمومی گذاشته می‌شود که اگر مردم قبول کردند. رژیم جمهوری و قانون جمهوری خواهد بود». راجع به اعضای شورای انقلاب گفتند: «شورای انقلاب تعیین شده‌اند و دولت را به زودی معرفی خواهم کرد».ایشان اعلام کردند «تا زمانی که بختیار از نخست وزیری استعفا ندهد با وی ملاقات نخواهد کرد»، امام خمینی افزودند «که چنانچه بختیار «برای سرکوبی ملت» نیروهای اسراییلی را به ایران فرا خواند تکلیف او را روشن خواهیم کرد». رهبر کبیر انقلاب از ارتش خواستند تا «دولت غاصب کنار برود تا مردم تکلیفشان را با او معین کنند».1حضرت امام خمینی کارکنان و نویسندگان روزنامه اطلاعات را به حضور پذیرفتند ایشان طی سخنان

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی:سیزدهم بهمن

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: سیزدهم بهمنپژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: امام خمینی در مدرسه علوی طی سخنانی ضمن نفی مشروعیت سلسله پهلوی مجلس مؤسسان را که پادشاهی پهلوی‌ها را ابدی کرد غیرقانونی دانستند و فرمودند: «رضا خان مجلس مؤسسان سر نیزه‌ای و فرمایشی درست کرد این را که ما یادمان هست که با سرنیزه مجلس مؤسسان را درست کرد. وقتی با سرنیزه مجلس مؤسسان درست می‌شود این مجلس قانونی نیست». به دلیل استقبال بی‌نظیر مردم از امام خمینی و عدم گنجایش مدرسه رفاه امام خمنی به مدرسه علوی منتقل شدند.1 گروهی از طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه علوی با امام خمینی دیدار کردند، در این دیدار حضرت امام به طلاب نوید داد که تا چند روز دیگر به قم باز خواهند گشت.2 امام خمینی در مدرسه علوی طی سخنانی ضمن نفی مشروعیت سلسله پهلوی مجلس مؤسسان را که پادشاهی پهلوی‌ها را ابدی کرد غیرقانونی دانستند و فرمودند: «رضا خان مجلس مؤسسان سر نیزه‌ای و فرمایشی درست کرد این را که ما یادمان هست که با سرنیزه مجلس مؤسسان را درست کرد. وقتی با سرنیزه مجلس مؤسسان درست می‌شود این مجلس قانونی نیست». امام خمینی در قسمتی دیگر از بیاناتشان دولت غیرقانونی بختیار را منشاء‌ ناآرامی و اغتشاش در کشور دانستند و خطاب به بختیار فرمودند «که آقا: شما یک آدم عادی هستید آبرویت را می‌ریزی، برو کنار «من سر لج افتاده‌ام» ! آخر برای چه انسان سر لج بیفتد و یک ملتی را، مقدرات یک ملتی را ملعبه کند که «من لرم سر لج افتادم» ! حتما باید پس گردنی ردشان کنند؟ خو ب مثل آدم توبه کن. بگو صحیح است حرف‌های ملت. امر امر ملت است».3در همی

ادامه مطلب

(0) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی:دوازدهم بهمن

لحظه به لحظه با روحِ خدا تا پیروزی: دوازدهم بهمنپژوهشگر: حسین صدیقی چکیده: اتومبیل وقتی به خیابان یادآوران (شهید رجایی) رسید و امام مردم محروم آنجا را دید رو به سید احمد آقا کردند و فرمودند: «ببین احمد من با این مردم کار دارم». سرانجام اتومبیل حامل امام ساعت یک بعدازظهر به درب ورودی بهشت زهرا رسید، ولی در همان ابتدای خیابان متوقف شد و هر نوع ابتکاری از دست رفیق دوست گرفته شد. 12 بهمن 1357 پس از یکصد و هفده روز توقف در نوفل لوشاتو، امام خمینی در میان استقبال صدها نفر ایرانی که در فرودگاه «شارل دوگل» فرانسه حاضر شده بودند تا ایشان را بدرقه کنند ساعت 11 به وقت محلی سوار هواپیما شدند. ساعت حدود یک به وقت فرانسه «30/3 به وقت تهران»‌ هواپیمای حامل امام از فردگاه دو گل به پرواز در آمد. امام خمینی پس از لحظاتی نماز شب را در طبقه دوم هواپیما به جای آوردند و سپس در کف هواپیما روی دو پتو خوابیدند. پس از طلوع فجر به نماز ایستادند و یاران به او پیوستند نماز صبح را با جماعت در هواپیما اقامه کردند.انتظار 15 ساله ملت ایران سرانجام در نخستین ساعات صبح امروز به پایان رسید هواپیمای امام خمینی در ساعت 45/8 دقیقه در باند فرودگاه مهرآباد بر زمین نشست. صلوات از درون و برون هواپیما برخاست. مهماندار خبر به سلامت نشستن هواپیما را اعلام کرد و از مسافرین خواست تا توقف هواپیما از جای خود حرکت نکنند. هواپیما بعد از پیمودن راه باند در پارکینگ متوقف شد، همه مسافران به احترام امام نشسته بودند، این لحظه‌ای بود که صدها نفر در داخل فرودگاه مهرآباد از نزدیک شاهد آن بودند و میلیون‌ها نفر، در سراسر ایران چگونگی آن را از صفحه تلویزیون‌های خود تماشا

ادامه مطلب

(1) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

سه شنبه بیست و دوم 11 1387

تاریخ شفاهی قیام 15 خرداد

٭ جواد کامور بخشایشاین حقیقت دارد که تاریخ ملتها لزوما همان چیزی نیست که به نگارش درآمده و یا در آثار تاریخی نمایان است. بخش اعظمی از تاریخ ناگفته‌هایی است که در سینه افراد محفوظ است. پاره‌ای اوقات اهمیت و ارزش تاریخی این ناگفته‌ها به مراتب بیش از مکتوبات تاریخی است. امروزه تاریخ شفاهی که به ناگفته‌ها و نانوشته‌های تاریخی می‌پردازد اهمیت و ارزش خود را به عنوان یکی از منابع مهم تاریخی اثبات کرده است. قیام خونبار 15 خرداد 1342، علیه نظام شاهنشاهی بخشی از تاریخ معاصر ایران است که هنوز ناگفته‌ها و نانوشته‌هایی درون خود دارد. در مقالة حاضر کوشیده شده است گوشه‌هایی از قیام 15 خرداد از زبان شاهدان عینی ماجرا روایت شود. قیام مردمی 15 خرداد سال 1342 آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی است. این قیام که پیامد اصلی آن، پانزده سال بعد، پیروزی انقلاب اسلامی بود، به اعتقاد بسیاری از تاریخ‌نگاران و جریانهای مختلف سیاسی و اجتماعی،‌ نقطة عطفی در تاریخ مبارزات مردم ایران برای مقابله با استبداد و حاکمیت بیگانگان به منظور کسب استقلال و حفظ هویت دینی است. حادثه 15 خرداد نخستین مرحله از قیام حضرت امام خمینی (ره) در مقابل غیرعقلانی و غیرشرعی بودن نظام شاهنشاهی و استبداد محمدرضا پهلوی بود چرا که امام با آگاهی از وابستگی حکومت پهلوی و آشنایی با اوضاع نامناسب سیاسی،‌ اجتماعی و اقتصادی ایران، برای اولین‌بار در سخنرانی تاریخی‌شان نظام شاهنشاهی و محمدرضا پهلوی را به صورت آشکار و مستقیم مورد حمله قرار داده و از سیاستهای او در شیوة اداره مملکت انتقاد کردند. در نگاهی دیگر، از نظر جامعه‌شناختی، قیام 15 خرداد واکنشی از سوی مردم به

ادامه مطلب

(2) نظر

دسته ها : روز شمار انقلاب اسلامی ایران - رویدادهای انقلاب

دوشنبه بیست و یکم 11 1387